Bewaar Hoop: Gesprekke met Vroue Kankerpasiënte oor Vrugbaarheid
27 Julie 2023 – Die Kankervereniging van Suid-Afrika (KANSA) vestig die kollig op die impak van ’n kankerdiagnose op vroue, met betrekking tot vrugbaarheid. Wanneer hulle jonk is en die lewe gewoonlik pragtig en vol drome is, kan vroue wat met kanker gediagnoseer word, moeilike en onverwagse uitdagings in die gesig staar. Volgens ’n verslag van Statistieke SA (vrygestel in Maart 2023), was 2.4% (1 054) van vroulike Suid-Afrikaners wat in 2019 met kanker gediagnoseer was, tussen die ouderdomme van 20 en 29 jaar. Uit hierdie getal het 14.1% (149) borskanker gehad en 11.4% (120) servikskanker.
Vir hierdie jong vroue neem die verlange na vrugbaarheid en moederskap skielik ’n nuwe dimensie aan soos hulle ’n diep en emosionele uitdaging in die gesig staar wat hulle lewens kan verander. Die droom om ’n nuwe lewe in hulle liggame te versorg word ’n uitdaging vir hulle eie gesondheid en oorlewing. Kanker en die behandeling daarvan kan soms ’n vrou se vermoë om kinders te hê affekteer. Daar is beperkte data oor die behoefte vir voorbehoed- en vrugbaarheidsberading vir vroue met kanker in hoë- en middel-inkomste-lande, insluitend Suid-Afrika.
Lorraine Govender, KANSA se Nasionale Bestuurder vir Gesondheidsbevordering, sê dit is beter dat gesprekke oor vrugbaarheidsbewaring plaasvind voordat kankeroperasies of -behandeling begin.
“Die pad na vrugbaarheidsbewaring te midde van ’n kankerdiagnose is steeds ’n belangrike en sensitiewe saak. Dis beter dat gesprekke oor verskeie vrugbaarheidsopsies plaasvind voordat kankerbehandeling plaasvind. Dit is ’n goeie idee om die gesprekke self te begin, aangesien die gesondheidsorgspan op behandeling gefokus kan wees. Indien jy dit oorweeg om jou vrugbaarheid te bewaar, en as dit moontlik is, maak seker dat jy die risiko’s en die kanse vir sukses verstaan van elke vrugbaarheidsopsie waarin jy belang stel. Hou in gedagte dat geen metode 100% van die tyd werk nie.”
’n Studie, deur KANSA befonds, wat in 2020 gedoen is met die titel ‘Voorbehoudsbehoeftes en vrugbaarheidsvoornemens van vroue met borskanker in Suid-Afrika: ’n kwalitatiewe studie’, het die volgende bevindings gehad. Vroue het gesê dat hulle min inligting van gesondheidsorgverskaffers ontvang het oor die gebruik van voorbehoedmiddels, en toekomstige vrugbaarheidsbeplanning sou behoeftes verander. Baie vroue het gesê dat hulle beperkte inligting van gesondheidsorgverskaffers ontvang het oor die impak van kankerbehandeling op hulle toekomstige vrugbaarheid. Die meeste vroue het glad nie inligting aangaande vrugbaarheidsbewaringsopsies ontvang nie, en baie min het die konsep verstaan. Verskaffers was eerder daarop gefokus om swangerskap tydens behandeling te verhoed en om seker te maak dat die pasiënt op ’n nie-hormonale voorbehoedsmetode, naamlik die IUT of intra-uteriene toestel, was. Verskaffers besef egter die behoefte vir ’n meer holistiese en multi-displinêre benadering tot borskanker-pasiënte se voorbehoeds- en toekomstige vrugbaarheidsbehoeftes, al is daar beperkte vrugbaarheidsberading en -opsies vir vroue met kanker in die openbare sektor.
Ashleigh Keuleman (32) onthou nog haar verlowings-fotosessie in 2020. Sy en haar verloofde was gereed om ’n nuwe lewe saam te begin. Sy het egter kort na die verlowing die verpletterende nuus gehoor – sy was met drievoudige negatiewe borskanker gediagnoseer. Ashleigh was een van die gelukkige pasiënte wie se onkoloog vrugbaarheidsbewaring met haar bespreek het, en sy kon daarom nege gesonde eiers bewaar voordat sy haar kankerbehandeling sou begin. Een en ’n halwe jaar na haar behandeling het sy egter weer begin menstrueer. Na hulle troue in September 2022 het dokters haar ingelig dat ’n natuurlike swangerskap onwaarskynlik is, maar nie onmoontlik nie. In Junie 2023 het Ashleigh hierdie boodskap op Facebook geskryf, “Moet nooit ophou om in wonderwerke te glo nie. Ons is opgewonde om aan te kondig dat ons wonderwerk-baba vroeg volgende jaar hier sal wees. Teen alle verwagtinge, was ons gebede verhoor, en ons is met die kosbaarste geskenk geseën.”
Kundiges stel voor dat gesondheidsorgverskaffers wat deel uitmaak van die kankersorgspan betrokke raak in die vrugbaarheidsgesprekke met pasiënte. Voorstelle sluit in om so gou moontlik oor enige vrugbaarheidsprobleme te praat wat as gevolg van behandeling kan opduik, voor ’n operasie of behandeling. Praat ook so gou moontlik oor vrugbaarheidsbewaring; dus voordat behandeling begin. Neem tydens hierdie gesprekke voorkeure in ag, asook godsdienstige of persoonlike oortuigings, en die koste van beskikbare opsies. ’n Tweede opsie is om dalk te kyk of ’n verwysing te kry na ’n vrugbaarheids- of voortplantingspesialis. Diegene wie angstig of bekommerd voel oor vrugbaarheidsverwante effekte, kan na ’n berader verwys word. Kyk na ’n paar vrugbaarheidsbewaringsopsies voor die kankerbehandeling begin.
Referrals to counselling should be made for people who may be anxious or distressed about fertility-related effects – CANSA offers free emotional support to patients, caregivers and loved ones via its Tele Counselling service (available in 7 languages), support groups and Facebook support groups. Free online support resources are also available from the CANSA website.
Verwysings vir berading behoort gemaak te word vir mense wie angstig of onsteld is oor die effek op vrugbaarheid – KANSA bied gratis emosionele ondersteuning aan pasiënte, versorgers en geliefdes via sy Teleberadingsdiens (beskikbaar in 7 tale), ondersteuningsgroepe en Facebook ondersteuningsgroepe. Gratis aanlyn ondersteuningsmateriaal is ook beskikbaar op die KANSA webwerf.
